Gamalt sjónvarpsefni – nostalgía í gangi
Kúrekamyndir voru mikið sýndar í sjónvarpinu þegar ég var ca. 10 ára. Hafa eflaust verið ódrýrar í innkaupum á tímum þegar ekkert fimmtugssjónvarp var og fór maður þá bara út í leiki. Það þurfti ekki sjónvarpsleysi til. Lon og Don fór maður út í leiki eða á skólavöllinn í fótbolta. Enda var Breiðholtið, Hólar, barnmargt hverfi og Hólabrekkuskóli næst fjölmennansti skóli landsins. Fótbolti var spilaður í öll mál, í löngu og stuttu frímínútunum og einnig eftir skóla, allt frá níu ára bekk upp í efsta bekk. En kúrekamyndirnar voru svona 15-20 ára gamlar. Þetta voru spagettívestrar með epísku oft á tíðum.
Lokaatriði Butch Cassidy And The Sundance Kid, 1969, sést hér ljóslifandi. Myndir endar svona, þ.e. í stillimynd.
Þess má geta að ég var einlægur áhugamaður um kúreka. Átti ógrynni af byssum, kúrekahöttum og meira að segja mögnuð kúrekastígvél sem pabbi verslaði i Frakklandi. Þetta gekk lengra, þar sem frænka mín átti dótabúð var ég snælduóður í playmo - átti virki sem hét Fort Randal, heilt þorp og hesta. Þegar ég var örlítið eldri komu hólkar með gulum skotum og rauðum. Bófahasarinn hélt áfram, ég smíðaði túttubyssur og teygjubyssur. Gekk svo langt að hnupla gúmmíhönskum til að geta búið mér til túttubyssur, 8 ára gamall. Byssur úr löngum rörum og stuttum, mamma fann reyndar afklippta bleika hanska og lét mig borga fyrir þá skömmustulega út í Straumnesi. En aðdáunin þroskaleikföngum dvíanði ekki og maður smíðaði karate-kylfur og boga. Ég átti nefnilega félaga í götunni sem var þremur árum eldri. Lengst var gengið í vopnasmíðinni þegar við útbjuggum Molotov-kokkteila. Aha, tókum bjórflöskur (ólöglegar þá) og sugum bensín úr bíltank pabba hans og fylltum á flöskurnar, settum svo klósettpappír vættan bensíni og kveiktum í og hentum á steina í móanum og allt skíðlogaði - svaka fjör. Verð einnig að minnast á svellgerð fyrir utan brekkuna hjá súra nágrannanum sem kallaði á lögguna.
Þarna er Molotov-kokkteill mundaður. Ekki barnaleikfang. Víða notaður, vinsæll í Palestínu og víðar, vopn óeirðaseggja.
Það var eitthvað við kúrekamyndir. Einna eftirminnilegastar fannst mér Fistful Of Dynamite með þeim James Coburn og Rod Steiger í aðalhlutverkum og Butch Cassidy And The Sundance Kid með þeim Robert Redford og Paul Newman að ég held. Kúrekamyndir voru málið. Það var myndin 100 rifflar sem kom mér á bragðið. Sá hana þegar ég var 6 ára og vídeóið komið í bæinn. En maður fór ekki varhluta af öðrum varningi leiganna, s.s. James Bond myndunum og myndum með leikurum á borð við Dustin Hoffman, Meryl Streep og James Woods, tómt drama og skin og skúrir þar en ágætis fóður. En léttmeti á borð við einhverjar Kung-Fu myndir og He-Man þætti blandaðist inn í. Einnig Hunter, Bruce Willis þættirnir og hornsteinn minn í snilldartalsetningu Guðna Kolbeinssonar, Sú kemur tíð. Sú kemur tíð fjallaði um Pésa liðsforingja og Spá í náinni framtíð, þau voru boðberar hins góða, hrein og sæt, réttsýn og saklaus - greinilegur siðferðisboðskapur á ferðinni. Sú kemur tíð voru samevrópskir þættir sem mikill metnaður var lagður í og á ég helminginn af seríunum tveimur sem gerðar voru. Afskaplega góð tónlist var í þáttunum. Held að sinfóníuhljómsveit franska ríkissútvarpsins hafi leikið inn á plöturnar. Sinfónía og djass. Þarna var mannlífið og dýralífið frá því í árdaga lífs tekið fyrir.
Seinni myndin er úr þætti í fyrri seríunni þar sem Pési og Spá fara í könnunarleiðungar á plánetu sem er á steinaldarstigi - þetta er Krómagnon menn. Það var óður björn sem réðst að þokkafullu konunni og okkar fólk bjargaði málunum.
En flest allt þetta sjónvarpsefni sem maður var sólginn í endurspeglaðist í baráttunni milli góðs og ills. Hugur barnsins sér hlutina í svarthvítu ljósi og var pabbi oft beðinn skýringa á örlögum fólks. Ef pabbi hefur þá gefið mér góðar skýringar þá var þetta sjónvarpsgláp heppilegt í því að hnoða réttu og röngu og góðu siðferði í búkinn rétt eins og heimsóknir í laugardagsskólann sem Hjálpræðisherinn sá um og sýndi teiknimyndir um frelsarann og sagði dæmisögur úr Biblíunni. Þar voru mættir ýmsir sem hafa nú náð nokkrum frama í samfélaginu. Laugardagsskólinn var haldinn á veturna og þeir sem áttu afmæli í vikunni sem leið fengu Biblíumynd. Ég fékk aldrei mynd þar sem ég á afmæli 14. ágúst og fannst það hart. Einnig virtist Hjálpræðishernum fyrirmunað að skrifa Árni Georgsson, á plagginu mínu stóð bara Árni Björnsson. En Herinn fær 5 stjörnur.
Auglýsingaspjald fyrir Fistful Of Dynamite, 1971. John Mallory, sá sem James Coburn lék, leitaði silfurs, ekki gulls. Juan Miranda, persóna Rod Steigers, áttaði sig ekki alveg á því. James Coburn er þekktur margar aðrar myndir, en fáir kannast lílegast við myndtvennuna Our Man Flint. Flint var svar Kananna við James Bond. Coburn var mikill brandarakall í myndunum og hann kunni að slást, enda Kung-Fu meistari.
Metnaðarfull tónlist kúrekamyndanna er þó það sem skildi einna mest eftir sig. Þegar ég heyri í tónlist Ennio Morricone þá nánast sé ég fyrir mér ákveðin atriði. En Ennio Morricone er einmitt einn af jöfrum kvikmyndatónlistarinnar ásamt Henry Mancini, John Barry og Lalo Schifrin, svo einhverjir séu nefndir.
Ennio Morricone með hatt.
En talandi um Ennio Morricone, er einmitt að hlusta á hann núna, þá er hann sennilega eitt frægasta kvikmyndtónskáld 20. aldarinnar. En tónlist hann spannar allt róf kvikmynda- og sjónvarpsefnis. Hann hefur skrifað tónlist fyrir eitthvað í kringum 500 myndir á sl. áratugum. Tónlistin spannar allskonar stíla og allskonar myndir, en þekktastur er hann fyrir tónlistina í spagettívestrum Sergio Leone. Það eru engin landamæri hjá Morricone - klassík, djass, rokk, raftónlist, avant-garde og ítölsk tónlist. Morricone fæddist í Róm árið 1928 og hóf þar tónlistarnám 12 ára gamall og sýndi snemma hæfileika í tónsmíðum. Hann byrjaði ekki að semja kvikmyndatónlist fyrr en í byrjun sjöunda áratugarins, en hlaut ekki alþjóðlega frægð fyrr en samstarf hans við Sergio Leone hófst með myndinni Fistful Of Dollars. Frægðarsól hans hefur stigið jafnt og þétt í gegnum árin og hann hefur unnið með leikstjórum á borð við Pedro Almodovar, Brian DePalma, Roman Polanski, Mike Nichols, Oliver Stone, og Barry Levinson. Warren Beatty sagði eitt sinn að enginn væri betri í að búa til tónlist við eltingaleiki en Morricone. Enn er kappinn að. En nóg um hann í bili. Greinilega smá nostalgía í gangi.
Myndir sem einhver kannast við ásamt ártali og helstu leikurum:
The Good, The Bad And The Ugly, 1966 - Clint Eastwood sem hinn þögli
Fistful Of Dollars, 1967 - Clint Eastwood
Guns Of San Sebastian, 1968 - Anthony Quinn í aðalhlutverki, úrelt mynd
Fistful Of Dynamite, 1971 - J. Coburn, Rod Steiger
For A Few Dollars More, 1971 - Clint Eastwood
Once Upon A Time In The West, 1968 - Henry Fond, Charles Bronson og Jason Robards
Exocist II, 1977
Mission, 1986 - Robert De Niro, Jeremy Irons, Aidan Quinn, Liam Neeson
Untouchables, 1987 - Kevin Costner, Sean Connery, Andy Garcia, Robert De Niro
Frantic, 1988(7) - Harrison Ford, Emmanuelle Seigner
Cinema Paradiso, 1988
In The Line Of Fire, 1993 - Clint Eastwood, John Malkovich, Rene Russo
Once Upon A Time In America, 1984 - Rober De Niro, James Woods
Wolf, 1994 - Jack Nicholson, Michelle Pfeiffer, James Spader
Bugsy, 1991 - Warren Beatty, Annette Benning, Harvey Keitel, Ben Kingsley
Marco Polo sjónvarpsserían - gömul, 1982
Mission To Mars, 2002 - Gary Sinise, Tim Robbins
Bulworth, 1998 - Warren Beatty, Halle Berry
U Turn, 1997 - Sean Penn, Nick Nolte, J-Lo, Joaquin Phoenix, Jon Voight, Billy Bob Thornton
Lolita, 1996 - Jeremy Irons, Melanie Griffith, Frank Langella, Dominique Swain
Disclosure, 1994 - Michael Douglas, Demi Moore, Donald Sutherland,