Ógagnvirkur áhrifavaldur
Nokkrar spurningar vakna með orðinu gagnvirkni. Gagnvirkar netsíður, gagnvirkt sjónvarp, gagnvirkar auglýsingar... nei, ehe, auglýsingar eru ekki gagnvirkar. Við neytendurnir erum það sem máli skiptir, við höldum hagkerfi heimsins gangandi. Framboð og eftirspurn ráða ferðinni. En hvað veldur því að eftirspurn eftir hinu og þessu skapast? Auglýsingar eru af ýmsu tagi. Sumir auglýsendur auglýsa til að halda stöðu sinni á markaði eða auka hana. Auglýsingafræðin eru þverfagleg og sem fræðigrein byggð upp á grunni sem mætti nefna hagnýt vísindi rétt eins og verkfræði er hagnýting raunvísinda. Auglýsingafræðin reyna að kortleggja markaðinn og neytendurna með sálfræði, félagsfræði, landafræði og statistík af ýmsum toga. Hef fjallað um þetta efni einhvern tíman. Auglýsingarnar eru þýðingarmiklar þegar ný vara kemur á markað og akur er plægður. Þegar akur er plægður og sáð í hann þarf að bíða uppskeru og oftar en ekki tekur tíma fyrir markaðinn að taka við sér, þannig að vara byrjar ekki að tikka í sjóðsbókum samsteypa og fyrirtækja á degi 1 – velgengni er langhlaup. Dæmi um þetta eru 1944 réttirnir. SS stækkaði neytendabás tilbúinna rétta en það gerðist ekki á degi 1. SS þurfti að ryðja brautina og koma því inn í höfuðið á okkur að þetta væri eitthvað sem þörf væri á og gæti nýst okkur í dagsins önn. Varan byrjaði ekki að seljast að ráði fyrr en eftir 18 mánuði að mig minnir. Ljóst var að þörf væri á vöru af þessu tagi, langur vinnutími veldur því að einstaklingar vilja eyða frítíma í eitthvað annað en eldamennsku - kannski helst um helgar. Fólk á mínu reki kann að elda gourme rétti en undirstöður vantar í þessu hversdagslega sem 15.000 kr. Matreiðslubók Nönnu kennir okkur. Vegur heitu borðanna í verslunum hefur aukist frá degi 1 hjá 1944.
Vörur hafa líftíma og líftímakúrfa 1994 er vel ofan við 0-ásinn. Með því að halda markaðshlutdeild þarf varan að vera góð, sem hún er og einnig þarf að stunda nýsköpun. Vörur deyja út eins dýrategundir, aðlögunarhæfni getur verið í formi nýrra umbúða og tilbrigða af vörunni. En sumar vörur lifa ekki lengi, hver man ekki eftir drykknum Gosa og Póló. Fyrirtæki á borð við SS og MS eyða ákveðinni prósentu af veltu í nýsköpun. Ef skorið er á nýsköpun getur það verið upphafið á endinum. SS sagði okkur ekki að varan væri góð með því að telja upp næringarinnihald hennar líkt og gert hefði verið 30-40 árum fyrr. SS sýndi fallegt fólk í dagsins önn á öllum aldri á þeytingi borða 1994. Auglýsingarnar klikktu svo út með því að þulur sagði alla borða 1944 - við ákváðum sjálf hvort við værum í hópi hinna útvöldu. Allir borða sjáflstæðiðárið, hugsa um íslenska fánann og Jón Sigurðsson. Þjóðarréttur sem lifir góðu lífi og enn hefur engin velt honum úr sessi, rétt eins og Sprite, sem fallega fólkið drekkur og allir hinir.
Blaðasnápar spyrja í spurningadálki sýnum: Hafa auglýsingar áhrif á þig. Fólk svara já og fólk svarar nei. En viti menn, auglýsingarnar virka á báða hópanna. Það eru nefnilega til auglýsingar fyrir þá sem segjast ekki verða fyrir áhrifum. Miðillinn kann á okkur. Sjónvarpið talar við okkur en það heyrir ekki í okkur, það hefur ekki eyru – engin gagnvirkni. 1944 selur sig með tilbúinni ímynd eins og flestar auglýsingar. Við þekkjum þetta. Vörur eru fastar inn í undirvitund okkar og mig langar í skyndibita við að heyra orðið pítsa eða kjúklingaborgari, hvað þá að sjá auglýsingu í sjónvarpinu. Satan býr í imbanum og segir okkur að borða McFrænda og drekka kók í öll mál. Engin hamingja ef við fylgjum ekki Satan, svo fáum við kannski sykursýki í jólagjöf einn daginn.
Hvað er hægt að gera, eigum við að gefast upp og meðtaka mötunina – er eitthvað að því? Mæli með Fast Food Nation á Amazon.co.uk eða í Mál og menningu.